Ενεργειακά Συστήματα και Κλιματική Κρίση
(Energy Systems and Climate Crisis)

Εκτύπωση

Εκπαιδευτικοί στόχοι

Στο πλαίσιο του μαθήματος οι μεταπτυχιακοί φοιτητές και φοιτήτριες θα εξοικειωθούν με τις βασικές έννοιες και παραμέτρους των ενεργειακών συστημάτων και πολιτικών και της σχέσης τους με την κλιματική κρίση. Η μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης και η παραγωγή από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, αποτελούν τα κεντρικά προβλήματα που επιδιώκουν να επιλύσουν όλες οι διεθνείς συμφωνίες για την Κλιματική Κρίση, με κορυφαία τη Συμφωνία του Παρισιού (2015), ώστε στο τέλος της εκατονταετίας, η αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη να μην ξεπεράσει τον 1.5οC.
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Ενέργειας (ΙΕΑ), σήμερα τα ορυκτά καύσιμα συμμετέχουν στο παγκόσμιο ενεργειακό μείγμα κατά 81%. Το 2040, με την εφαρμογή όλων των μέχρι σήμερα διεθνών δεσμεύσεων, η συμμετοχή αυτή θα είναι 74%. Ταυτόχρονα, στις παγκόσμιες εκπομπές ρύπων, το 80% είναι CO2, το 11% μεθάνιο και το 5.5% N2O.
Σε ένα παγκόσμιο σύνολο εκπομπών 37 Gt ισοδύναμου CO2, η Κίνα εκπέμπει τους 12 Gt, οι ΗΠΑ τους 6, η Ινδία τους 3, όπως και η Βραζιλία, η Ρωσία τους 2.8 και η Ιαπωνία τους 1.5 Gt CO2.
Η ΕΕ συμμετέχει στις παγκόσμιες εκπομπές με ποσοστό 12% και η Ελλάδα με ποσοστό 0.25%. Συνολικά η ΕΕ εκπέμπει 4.5 Gt CO2, από τους οποίους, η Γερμανία 0.9, η Μεγ. Βρετανία 0.5, η Γαλλία 0.45.
Αντίστοιχα, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, οι εκπομπές προέρχονται κατά 78% από την Ενέργεια (με το 1/3 από τις μεταφορές), κατά 9% από τη Βιομηχανία και κατά 10% από τη Γεωργία.
Σύμφωνα με το Joint Research Centre της ΕΕ, η παγκόσμια αύξηση της θερμοκρασίας κατά 3οC, θα προκαλεί ετήσιες οικονομικές απώλειες στις ευρωπαικές οικονομίες, της τάξης των €190δις.
Αντίστοιχα για την Ελλάδα, σύμφωνα με τη μελέτη της Ακαδημίας Αθηνών, σε βάθος 100ετίας, εκτιμήθηκαν οι επιπτώσεις των τριών εναλλακτικών σεναρίων αντιμετώπισης της Κλιματικής Κρίσης:
– Σενάριο Καμίας Δράσης, κόστος 700δις€,
– Σενάριο Προσαρμογής, κόστος 567δις€,
– Σενάριο Μετριασμού, κόστος 436δις€.
Τα συμπεράσματα, τόσο ως προς τις τραγικές επιπτώσεις, όσο και ως προς τις αναγκαίες δράσεις, είναι προφανή.
Η ευρωπαϊκή στρατηγική αντιμετώπισης της Κλιματικής Κρίσης, περιγράφεται με σαφήνεια στην ανακοίνωση της Επιτροπής, για το Ευρωπαϊκό Green Deal, που σχεδιάζεται να κινητοποιήσει πάνω από 1τρις€ δημοσίων και ιδιωτικών επενδύσεων.
Ειδικά ο Μηχανισμός Δίκαιης Μετάβασης (Just Transition Mechanism), πρόκειται να στηριχθεί σε συνολική χρηματοδότηση ύψους €100δις.
Πρόκειται για μια εξαιρετικά φιλόδοξη στρατηγική αντιμετώπισης της Κλιματικής Κρίσης, που φέρνει την Ευρώπη στην παγκόσμια πρωτοπορεία. Στόχος, το 2050 η ΕΕ να είναι κλιματικά ουδέτερη, μετά από παρεμβάσεις σε όλους τους τομείς οικονομικών δραστηριοτήτων:
Α. Στην Ενέργεια, που προκαλεί το 75% των ευρωπαϊκών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου,
Β. Στα Κτίρια, που προκαλούν το 40% της ενεργειακής κατανάλωσης, ώστε μέσα από την ανακαίνιση κι ενεργειακή θωράκισή τους, να μειωθούν σημαντικά οι ενεργειακοί λογαριασμοί των νοικοκυριών,
Γ. Στη Βιομηχανία, η οποία χρησιμοποιεί μόνο 12% ανακυκλώσιμα υλικά, με στόχο να βοηθηθεί μέσα από την καινοτομία, ώστε να γίνει πρωτοπόρος σε θέματα πράσινης οικονομίας,
Δ. Στις Μεταφορές, οι οποίες προκαλούν το 25% των εκπομπών, με στόχο να μετασχηματιστούν σε καθαρότερες, ασφαλέστερες και φθηνότερες, τόσο στον ιδιωτικό τομέα, όσο και στις δημόσιες συγκοινωνίες.

Οι πρόσφατες εξελίξεις του COVID-19, επιβάλλουν την ταχύτερη εφαρμογή δυναμικών κι εμπροσθοβαρών πράσινων κι έξυπνων αναπτυξιακών πρωτοβουλιών, προκειμένου να αντιμετωπιστούν τα πρωτόγνωρα προβλήματα που αντιμετωπίζουν όλες οι οικονομίες και κοινωνίες, περιλαμβανομένης ασφαλώς, της ελληνικής.

Την ίδια στιγμή, η Τεχνολογία Πληροφοριών κι Επικοινωνιών (ICT), έχει ήδη δρομολογήσει μια ενεργειακή επανάσταση, μέσω του ραγδαίου μετασχηματισμού των ενεργειακών συστημάτων των αναπτυγμένων κρατών. Από τα συγκεντρωτικά, ολιγοπωλιακά μοντέλα παραγωγής ενέργειας από λίγους και μεγάλους κρατικούς και ιδιώτες παραγωγούς με πολλά εκατομμύρια μικρούς καταναλωτές, μετασχηματίζονται σε εκατοντάδες χιλιάδες αποκεντρωμένα μικρά Συστήματα (κυρίως φωτοβολταϊκών). Έτσι, η Ενεργειακή Δημοκρατία γίνεται πράξη με την παραγωγή και αυτοκατανάλωση ενέργειας από μικρούς παραγωγούς – καταναλωτές PROSUMERS (Producers + Consumers).
Έχει υπολογισθεί από το World Economic Forum, ότι τα τελευταία 30 χρόνια, για κάθε $1 επενδύσεων σε ψηφιακή τεχνολογία, η αύξηση του ΑΕΠ είναι $20, ενώ σε μή ψηφιακές επενδύσεις, μόλις $3. Με τους ίδιους υπολογισμούς, το 2025, το 25% του παγκόσμιου ΑΕΠ θα προέρχεται από ψηφιακές τεχνολογίες.
Στη βάση των παραπάνω κατευθύνσεων, οι μεταπτυχιακοί φοιτητές και φοιτήτριες αναμένεται να κατανοήσουν τα βασικά μεγέθη που προσδιορίζουν τις αναπτυξιακές και περιβαλλοντικες διαστάσεις των ενεργειακών παραμέτρων καθώς και των βασικών εφαρμογών των τεχνολογιών πληροφορικής κι επικοινωνιών.

Περιεχόμενα

  • Η πρόκληση της Κλιματικής Κρίσης – Ανθρωπογενές και φυσικό  περιβάλλον
  • Οικοσυστήματα – Βιοποικιλότητα – Ενεργειακοί Πόροι – Ορυκτές Πρώτες Ύλες
  • Κυκλική Οικονομία – Προκλήσεις και απαντήσεις Αειφορίας – Διεθνείς Συμβάσεις
  • Αρχές κ Δράσεις Ενεργειακής Ένωσης – Στρατηγική – Ασφάλεια Ενεργειακού Εφοδιασμού – Projects of Common Interest (PCIs)
  • Το ευρωπαϊκό GREEN DEAL – Απανθρακοποίηση – Πολιτικές Δίκαιης Μετάβασης
  • Νέες Τεχνολογίες κ Διαχείριση Ενεργειακών Δικτύων
  • Γεωπολιτική Υδρογονανθράκων κ Αγωγών – Προστασία Περιβάλλοντος – Μετεξέλιξη / απανθρακοποίηση βιομηχανίας
  • Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας – Οικονομία Υδρογονανθράκων και Αγωγών
  • Ψηφιακές Εφαρμογές στη Βιομηχανία Υδρογονανθράκων
  • Οικονομική της Ενέργειας – Συστήματα Λήψης Αποφάσεων
  • Θεσμοί και Δίκαιο Ενέργειας – Ενεργειακή Δημοκρατία – Ενεργειακή Φτώχια
  • Αγορές και Καταναλωτές – Ψηφιακές προκλήσεις – Έξυπνοι Μετρητές κ Δίκτυα